میرزا عبدالحسین متخلص به " آیتی" در سال 1290 هجری قمری درقصبه تفت از توابع شهر یزد متولد شده و در عنفوان شباب مذهب بهایی را قبول کرد و در زمره مبلغین آن طائفه در آمد و در ظرف بیست مسافرتهایی به تمام نقاط ایران و ترکستان ، ترکیه ، انگلستان و فرانسه و مصر و فلسطین و آمریکا کرده ، به ترویج و تبلیغ آن مذهب پرداخت اما پس از چندی از آئین بهایی دست کشید و کتاب موسوم به " کشف الحیل" را در سه جلد بر ردّ بهائیان انتشار داد. تألیفات آیتی که بطبع رسیده عبارتست از " کواکب الّدریه" ، " کشف الحیل " ، " خردنامه" منظومه چاپ اسلامبول که متضمن قسمتی از اشعار اوست. آیتی در ابتدا " ضیائی" تخلص می کرده ، سپس به " آواره" متخلص شده و پس از خروج از مذهب بهائی " آیتی" را انتخاب کرده است. نمونه ای از اشعار ایشان در پی می آید.

 

تغزل :

 

ای شوخ نازپرورم ، ای یار نازنین / ای شاه قرینه  و ای ماه بی قرین

ای قامتت منیف تر از سرو جویبار / ای پیکرت لطیف تر از برگ یاسمین

طوبی به پیش قدّ تو پست است در نظر / در دیده با جمال تو زشت است حور عین

آمیخته به چشم تو رنگ و فریب و فن / آویخته به زلف تو تاب و شکنج و چین

بشگفته از عذار تو صد توده سرخ گل / بنهفته در دهان تو صد کوزه انگبین

جانا اگر شماره کنم رمز حسن تو / اندر شمار ناید تا روز واپسین

هرگز ندیده ای مه من ، دیده ی زمان / چون آفتاب روی تو در صفحه زمین

گر دامن وصال تو آید مرا به کف / افشانم از جهان و بد و نیکش آستین

***

قطعه :

 

شنیده ام ز فلان خانه در فلان شب رفت

فلانه زن به سرای فلان بازرگان

فلان که شوهر او بود گفتش از سرخشم

فلان فلان شده رفتی دهی فلان به فلان

جواب داد مگر تو فلانه خانم را

فلان شبی نشدی در سرای او مهمان

فلانی این عوض آن و در عوض گله نیست

اگر فلان به فلان داده ام یا به همان

ادای قرض بشر فرض و در فلانه خبر

فلانه بزرگ بگفتا کما تدین تدان

 

*کما تدین تدان : اصطلاحی ست در زبان عربی با این مضمون :

هر گونه که رفتار کنی با تو رفتار می شود.